به‌گزارش «ایام»، متن پیش‌رو را «سید سجاد جلینی»؛ فعال فرهنگی در صفحه مجازی خود پیرامون واقعه قیام گوهرشاد منتشر کرده است که به مرور تاریخی این واقعه پرداخته است:
امروز ۲۱ تیرماه سالگرد قیام گوهرشاد است، حدود ۸۵ سال پیش چند صد تن در یک شب، در مسجد گوهرشاد مشهد توسط عمال رضاخان شهید می‌شوند و به‌صورت دسته جمعی دفن می گردند!
۱- ریشه این اقدام وحشیانه را باید در عوامل متعدد دید. اتفاقی که دفعی نبوده است. به‌عنوان نمونه به قدرت رسیدنِ تا حدودی هم‌زمانِ سه شخصیت امان‌الله خان در افغانستان، آتاتورک در ترکیه و رضاخان در ایران و وضع قوانین مشابه در خصوص ظاهر مردم و برخوردهایی در خصوص حقوق زنان (باید تفکر و قدرتی که این سه شخصیت را سرکار آورده‌است را شناخت و تحلیل کرد).
۲- قیام گوهرشاد حاصل قوانین و اقدامات هفت سال قبل رضاخان پهلوی بود، قانون تغییر لباس مردان در سال ۱۳۰۷ و تغییر ظاهر مردان و اجبار به آنها برای عملی به این قانون.
۳- اقدامات روشنفکران و صاحب منصبانی چون محمدعلی فروغی، عبدالحسین تیمورتاش، علی اصغر حکمت و… در دین‌زدایی از افکار و رفتار مردم.
۴- حضور همسر و دختر رضاخان بدون حجاب در فروردین ۱۳۰۷ در حرم حضرت معصومه (س) و اعتراض آیت‌الله بافقی به آنها و متعاقب آن تبعید ایشان توسط رضا خان. پس از آن در محافل خصوصی معمولاً امر کشف حجاب رخ می‌داد و خبرش به مردم می‌رسید.
۵- برگزاری کنگره زنان شرق در سال ۱۳۱۱ و حضور زنان از سایر کشورها بدون حجاب که بازتاب‌های مختلفی داشت.
۶- سفر رضاخان در سال ۱۳۱۳ به ترکیه و تاثیرپذیری شدید از اقدامات آتاتورک که پس از بازگشت تصمیم بر تسریع در اقداماتش گرفت.
۷- فروردین ۱۳۱۴ و جشن در مدرسه شاپور شیراز با رقص و آواز دختران و حضور علی اصغر حکمت که عده‌ای همان لحظه مراسم را ترک می‌کنند و بقیه مردم روزهای بعد به این امر اعتراض می‌کنند…
۸- این‌ها ظواهر ماجرا بود و در باطن ماجرا کوشش رضاخان و اطرافیانش برای دین‌زدایی به اسم تجدد و مدرن شدن بود.
۹- در میان مردم و نخبگان زمزمه وضع قانون اجباری کشف حجاب شنیده می‌شود و در مشهد علما جمع می‌شوند و نامه‌ای برای رضاخان در خصوص منع وضع قانون کشف حجاب و تجدید نظر در اقامات دین‌ستیزانه شاه می‌نویسند که آیت الله قمی مسئولیت رساندن این نامه به شاه و گفت‌وگو با او را به‌عهده می‌گیرد.
۱۰- پس از اطلاع رضاخان از این اقدام و پس از ورود آیت الله قمی، وی را در شهرری در اقامتگاه‌شان زندانی می‌کند.
۱۱- پس از این اقدام و اطلاع مردم و علما از این اقدام شاه، در مسجد گوهرشاه تحصن می‌کنند و خواهان آزادی آیت الله قمی می‌شوند.
۱۲- بهلول گنابادی که از این جریانات مطلع می‌شود، وارد شهر مشهد شده و به متحصنین می‌پیوندد، ایشان سابقه درگیری با حکوت به‌علّت رفتارهای آن داشته و در بدو ورود شناسایی و دستگیر می‌شود.
۱۳- مردم که از دستگیری ایشان مطلع می‌شوند به این اقدام معترض شده و زمینه سخنرانی‌های انقلابی بهلول را فراهم می آورند.
۱۴- رضاخان و دربار از ابتدا در جریان امور بودند دستور به خاموش کردن اعتراضات و سرکوب آن را می‌دهد و کشتار انجام می‌شود.
۱۵- چند صد تن در وحشیانه‌ترین اقدام تاریخ معاصر توسط حاکم خودشان شهید می‌شوند و به‌صورت دسته جمعی دفن می‌گردند.
دیدگاهتان را بنویسید